„O Panno prześliczna, gromniczna!

Pod ogień Twój święcony,

wiszący nad woskiem gromnic,

przez las kolący i wyjące wilki,

idę bez wszelkiej obrony (…)”

Kazimiera Iłłakowiczówna, „Na Gromniczną”

” GROMNICA WŚRÓD WSPÓŁCZESNYCH POGAN

Próby przywrócenia pierwotnego pokładu znaczeniowego tradycji gromnicznych podejmują niektóre grupy rodzimowiercze. Częściej jednak mamy do czynienia z wplataniem wątku Dziewanny i Marzanny do współczesnego Święta Welesa, obchodzonego najczęściej na przełomie stycznia i lutego, aniżeli z Gromnicą poświęconą tylko tym dwóm boginiom. Spośród polskich grup rodzimowierczych prawdopodobnie jedynie kujawsko-pomorskie Stowarzyszenie Kałdus celebruje to święto w „klarownej” formie. Termin kałdusowej Gromnicy zależny jest od faz księżyca, tj. wyznacza się go na czas pełni, zgodnie z tym co pisał O. Kolberg odnośnie kultu łużyckiej Dziwicy („Sądzą, że poluje ona i przy świetle księżyca”). Oprawiany przez grupę obrzęd ma na celu przebudzenie wiosny, a także zaklinanie urodzaju w nastającym roku. Odbywa się również święcenie świec gromnicznych w odniesieniu do bogini Dziewanny. Co ciekawe, w trakcie obrzędu ma miejsce jeden rytuał budzenia jelenia przy śpiewie jednej z najstarszych polskich pieśni, „Sioła Jelinia” (rytuałowi budzenia jelenia poświęciliśmy osobny”