Gramatyka polska

(a raczej przyczynek do niej…)

na nowo wytłumaczona

w perspektywie historycznej

słowiańskiej

z aspektami czasownikowymi

Wstęp

A gdyby tak spojrzeć na gramatykę CAŁKIEM INACZEJ? A gdyby tak odszukać pewne dawne tezy sprzed stuleci i rozpoznać w naszym języku pewne ciekawe aspekty, które nam dziś umywają i sprawiają, że nie W PEŁNI rozumiemy co mówimy, czasami?

W tej gramatyce chcę postawić dwie tezy. Po pierwsze wychodzę z założenia, że myśl i znaczenie w słowiańskiej zwłaszcza polskiej, gramatyce jest pierwotne w stosunku do form, które są służebne. Po drugie, chcę spojrzeć na materiał języka polskiego uwzględniając rzeczywiste jego tendencje np. koncept chwilowości i jednotliwości (Kopacki) który ja nazywam krotnością i trwałością. Chcę przywrócić Polakom szerokie spojrzenie całościowe i swiadomość ich korzeni. I dlatego ta gramatyka pokazuje przeobrażenia form czasownikowych, pokazuje źródła i powiązania. Dlatego także ta gramatyka powraca do pierwotnych dwu koniugacji plus jedna mieszana/błędna/zabłąkana. Tak wiem, pierwotnie mówiono w zasadzie o pięciu (Bąk Jaworski i inni) ale przypomnę, że ja powracam do aspektu krotności i długości, co usuwa nam niepotrzebne dwie koniugacje, będące w rzeczywistości tylko aspektami czasowników, a nie oddzielnymi czasownikami. Wszystko to dość dokładnie, obrazowo przedstawiam w tabelach.

Myślę, że dlatego tak trudno było gramatykę słowiańską, polską dobrze napisać, ponieważ wychodzono od koncepcji zachodniej, głównie łacińskiej. W ten sposób łacińskie gramatyczne pudełko próbowało pomieścić pełnię i bogactwo języka polskiego, pierwotnie prawdopodobnie po prostu jedynego słowiańskiego. Zauważcie że w ogóle Polacy nie byli za bardzo zainteresowani tworzeniem sobie gramatyki. Sami dla siebie jesteśmy sobie zrozumiali. Nie lubimy pudełek i ograniczeń. To obcokrajowiec Piotr Stojeński, Francuz, dla potrzeb obcokrajowców, dobry człowiek kalwin epoki renesansu epoki wolności w Polsce, stworzył gramatykę pierwszą. Jednak oparł się na łacinie. Właściwie w porządku. Robił to dla swoich ziomków z zachodu. Jednak niedobrze, że potem oparto na tym gramatyki dla Polaków. I stąd mamy bałagan, niesamowity bałagan i chaos, bo gdy próbuje się wcisnąć w pudełko zubożałe łacińskiego języka język tak pełny jak słowiański, to zawsze zostaje mnóstwo niuansów i wyjątków, które łacinnikom trudno było pojąć. Nie mam zamiaru pełnej gramatyki pisać. Może ktoś taką slowiańską kiedyś napisze. Nie wiem nawet czy naprawdę dzieci polskie mają taką potrzebę mieć taką gramatykę, ale znów.. na pewno nie mają potrzeby wciskać sobie do głowy zubożałej gramatyki po łacińsku, gdzie forma wyrasta ponad treść i wtedy wszystko jest chaosem i niejasnością. Bo co daje uporządkowanie formalne? Łacinnikom zachodnim daje poczucie bezpieczeństwa. Nam ? Nic – albo poczucie ograniczenia. Na pewno nie zrozumienie bogactwa naszej mowy…

Ja jednak chciałabym, by Polacy w ogóle, a szczególnie polskie dzieci rozumiały swój język. Chcę, by otrzymały książkę do gramatyki, która pokaże, że grama może być ciekawa. Jeśli wyjdziemy od myśli i znaczeń i dopasujemy do nich formy, pojawi się celowość. Ja tak tłumaczę języki obce. Zawsze zwracam uwagę na to PO CO zaistniał dany czas, forma. W jakim celu używamy tej a nie innej formy, co nam daje ta forma? Jak pełniej możemy się wysłowić, oddać swoją myśl, używając najbardziej precyzyjnie dobranej formy. W tej chwili sytuacja w języku polskim (i obcych) jest taka, że dzieci (i dorośli) nie zastanawiają się często nad tym co i jak mówią. Albo zastanawiają, ale… porzucają problem, bo wydaje się nierązwiązywalny (np. pomieszanie form krotnych chwilowych i ciągłych – to sprawia że czujemy się dziwnie mówiąc o czymś co robimy w tej chwili używając słowa które formalnie wyraża krótkość , jednokrotność – np. myję i „mywam”). Chcę też, by polskie dzieci rozumiały znaczenia słów, które używają, oraz znaczenia NAZW GRAMATYCZNYCH. To więc znajdziecie w tej książce.

Przy czym zaznaczam, ta książka nie ma ambicji odrzucenia całości pracy stuleci gramatyków i językoznawców. Proponuję tylko bardziej nowoczesne, albo właśnie … pierwotne podejście, prasłowiańskie. Ja zrobię tu taki wyjątek, taki malutki przyczynek. (artykuł będzie uzupełniany o języki obce dla porównania) Zrobię mały porządek wedle znaczeń i myśli tego jak mówimy o czynnościach, o naszych działaniach. A wszak działanie jest istotne. Rzeczowniki, przyznajmy, tak bardzo nie ucierpiały. Imiona, czyli obiekty i osoby nie ucierpiały, bo przenikliwi słowiańscy językoznawcy dostrzegli wszak, że potrzebujemy Miejscownika. Nadali też naszym deklinacyjnym przypadkom piękne słowiańskie nazwy, które wystarczy dobrze przedstawić dzieciom, zwrócić na nie uwagę i ich znaczenie, by zrozumiały o co chodzi w przypadkach! Jednak koniugacje są wielkim galimatiasem. Pan Tokarski całkiem niedawno, w dobrej wierze, dopisał ich 11 z podgrupami! Toż to szaleństwo, bo przecież nawet nasze klasyczne podręczniki do gramatyki podawały maksymalnie pięć. Może dlatego, że im dalej od źródła tym większy chaos i niezrozumienie. A może w tendencji do uczynienia jaśniejszym, czynimy wszystko jednak bardziej skomplikowanym? Wcześniejsze gramatyki wiedziały, że w zasadzie chodzi tu o inne ułożenie czasowników i aspektów, oraz o to, że nasza mowa bardzo się zmieniała choć… może też pozornie, bo nie chcieli gramatycy wysilić się i dopatrzeć zależności tam gdzie słowa się starzały… Może nie chcieli też gramatycy popatrzeć od innej strony. Spojrzeć nie przez pryzmat łaciny? Mianowicie – uważali, że to słowiański jest zdecydowanie podrzędny i zależny od łaciny i od niej wyszedł. Jednak skoro nijak się naszego języka do tej łaciny nie udawało przyciąć, ani do niemiecko-angielskich języków, to czemu nie odwrócić sytuacji? Otóż to polski/słowiański jest pierwotnym językiem. A więc w nim musiało być wszystko co teraz jest porozrzucane w różnych gramatykach innych, które sobie od nas pożyczyły koncepcje a nam ksiegi spaliły… Podobnie u nas są źródłosłowy wielu słów, które od nas wyszły i poszły na zachód, choć, i owszem, często wracały w odmienionej postaci. Znajdziecie w tej książce przykłady takich słów.

Przeszukałam języki, które znam. I ułożyłam od nowa. Zmieściły się tam i aspekty takie jak w angielskim, łacinie, (krotności i trwania) jak i dokonaności, a właściwie takie aspekty jak pierwotnie były nawet zauważone, ale potem zaniechane (Kopacki Gramatyka). Ale to wszystko musiało być inaczej ułożone. Śmiem twierdzić, że żaden zachodni język i obcokrajowiec gramatyk dobrze słowiańskiego nie zrozumiał. Zrobili z aspektów dokonanych i niedokonanych czasy, pomieszali wszystko w tych tabelkach swoich. Ale trudno. Polacy znów nie kwapili się do pracy w zakresie tworzenia własnej gramatyki, trzeba przyznać.

Oceńcie sami. Ja podzieliłam wszystko zupełnie inaczej niż to się dzieli do tej pory. Ani na modłę łacińską, ani angielską. Na naszą modłę. Po naszemu. Spójrzcie, czy nie jest jaśniej? A jeśli do kogoś to nie przemawia to zapraszam jednak do krytycznego spojrzenia i oceny z otwartością. Ja wiem! Jest po staropolsku. Wiele słów to tylko słowa wyciągnięte z lamusa, staropolskie, albo domniemania co do pierwotnego słowiańkiego polskiego. Ale zrobiłam to, by pokazać, jakie jest/było bogactwo polskiej mowy. Oraz , może , by pokazać , że nasze struktury nie do końca są zgodne z koncepcją języka łacińskiego. Nie przekonuję też nikogo, że należy dziś mówić „wyrozumować” czy „czczać”. Nie twierdzę, że tak należy mówić. Ten artykuł i przykłady w tabelach ma pewne rzeczy po prostu UNAOCZNIĆ. Mogę nie mieć racji, może to być w dużej mierze spekulacja, ale wiem, że może dać nam do myślenia w temacie naszego języka, jego historii, jego głębi.

Rozdział 1

Działanie w jego aspektach i podlegające mu formy gramatyczne

Jak wspomniałam we wstępie, trzeba pamiętać – wychodzę tu od tego CO chcemy powiedzieć, aby lepiej wytłumaczyć pewne aspekty. Mówimy o czynności, więc ważne jest JAK ją wykonamy, czyli aspekt. I wedle tego dzielimy cały dział koniugacyjny czyli dotyczący działaczy – czasowników. I to jest podstawa w tej koncepcji. Można by nawet przy tym zostać, to i tak jest zupełnie nowe, odwrotne podejście do gramatyki. Na pewno można w ten sposób poukładać sobie cały zasób gramatycznych zasad.

Ja jednak poszłam dalej, bo poza koncepcją wyjścia od znaczeń i myśli, chciałam jeszcze dotrzeć do sedna tych znaczeń i form. Dlatego poniżej będą podane aspekty ale w tabelach pojawią się także słowa wyglądające czasem „dziwnie”. Tak. Tak będzie, ponieważ zdecydowałam się przetestować starą koncepcję czestotliwości i jednotliwości, o której wspominałam we Wstępie. Dlaczego? Powtórzę za moim wstępem – po prostu cały czas coś mi „nie pasuje”. Słowa, które mówię, wydają mi się nieadekwatnie ułożone w odmianach, a przecież wiem jak się mówi „poprawnie”. Wiem jak się mówi, bo mnie wykształcili. Ale bycie polonistką nauczycielką i jednocześnie pisanie poezji i prozy sprawia, że ludzie widzą wszystko inaczej. Stąd koncepcje Białoszewskiego, zabawy słowem. Stąd koncepcje etymologiczne Mickiewicza (przykład „Nabuchodonozora”, który wszyscy negują.. itd.

Wymyśliłam krotność i trwanie na podstawie słowa „dawać” „dać, po czym przeglądają gramatyki stare natknęłam się na „częstotliwośc” i „jednotliwość” Kopczyńskiego. I postanowiłam to wskrzesić, aby nie mnożyć bytów gramatycznych. Jednocześnie zlikwidowałam nadmierną ilosc czasów. Nie ma aorystów. Czas przyszły i owszem, może mieć formę prosta lub złożoną. Ja podaję tu zwykle złożoną. W swoich tabelach, póki co (kwestia czasu lub jego braku) trzymam się dookreślania form czasu teraźniejszego. Inne jak sądzę, czytelnik może sobie domyslić. Kiedyś uzupełnię, obiecuję. Ten dłuższy artykuł nie ma ambicji bycia książką w tej chwili. Dokonaność niedokonaność jest aspektem. Jednym z 10.

1.1. ASPEKTY DZIAŁANIA :

1 wiadomo kto wykonuje czynność / nie wiadomo kto wykonuje czynność

2 ty robisz / ciebie robią

3 czynność na tym samy obiekcie / czynność na innym obiekcie

4 odpowiadasz / pytasz

5 mała możliwość duża możliwość

6 jeszcze robisz / już zrobiłeś dokonany niedokonany

7 potwierdzasz / przeczysz

8 robisz jednocześnie / robisz po kolei współczesność uprzedniość

9 nakaz zakaz

10 niemoc moc

1.2. Uwzględniam w tabelach następujące fakty:

  • Działanie zachodzi w przeszłości , teraźniejszości lub przyszłości

  • Działanie może być jednotliwe (nazwa z gramatyki Kopczyńskiego – patrz rozdział nt gramatyk) jednokrotne/ w tej chwili lub częstotliwe (nazwa gramatyka Kopczyńskiego ) , częste.

1.3 MOŻLIWE PRZEOBRAŻENIA I KONTAMINACJE CZASOWNIKA:

być, istnieć, stać, iść, jeść

Pierwotne slowa mieszały się nakładały i zanikały. Tu jeszcze pokażę w małej tabeli wspólnej, jak zachodziły zmiany w słowach, zanim przejdziemy do tabel aspektów czasownikowych. Tak MOGŁY zachodzić zmiany. Nikt tego nie wie tak NAPRAWDĘ, choć naukowcy twierdzą, że wiedzą. Czy ktoś jednak kiedykolwiek słyszał język prasłowiański albo praindoeuropejski? Moje domniemania mogą więc być w dużej mierze tak samo trafne jak domniemania naukowców językoznawców, śmiem (śmię!) twierdzić. Choćby dlatego, że moje poczucie językowe pozbawione jest wpływu indoktrynacyjnego nauki zachodniej i jest bardzo bliskiej dobrego poczucia językowego Polki Słowianki pisarki, poetki (nieświetnej, ale jednak… )

Poniższa tabela pokazuje czasowniki ze sobą spokrewnione

Teraźniej stać istnieć

Teraźniej istnieć

Terazniejs

istnieć

Terazniejszy

istnieć

Teraźniej

istnieć

Teraźniej

istnieć

Teraźniejsjeść

Przeszly

przeszły

teraźniejszy

teraźniej

teraźn

stać

istnieć

Stawać się

Stawać się

inna fonet.

Być może inna forma stawać się

Być

możliwe że przejściowa forma być

być

stać

istnieć

stić

istić

iścić

iszczyć

jistić

jestić

jeść

stić

iścić

Iść

stać

być

Stę

istę

iścię

iszczę

jistę

jestę

stęłam

iścięłam

Idę

stoję

jestem

stisz

istisz

iścisz

iszcisz

jistisz

jestiś

jesz

stiszłaś

iściszłaś

idziesz

stoisz

jesteś

Sti

isti

iści

iszci

jiszti

jesti

je

stiła

iściła

idzie

stoi

jest

stimy

istimy

iścimy

iszczymy

jistimy

jestimy

jemy

stimyłyśmy

iścimyłyśmy

idziemy

stoimy

jesteśmy

stitie

istitie

iścicie

iszczycie

jisticie

jestecie

jecie

stitiełyście

iściciełyście

idziecie

stoicie

jesteście

stą

istą

iścią

iszczą

jistą

jestą

stąły

iściąły

idą

stoją

Stać

istać

iściać

iszczać

jistać

jestać

Jaść

stać

iściać

stawać

bywać

Stam

istam

iściam

iszczam

Jistam

jestam

jam

stamłam

iściamłam

staję

bywam

Stasz

istasz

iściasz

iszczasz

jistasz

jestaś

jasz

staszłaś

Iściaszłaś

stajesz

bywasz

Sta

ista

iścia

iszcza

jista

jesta

ja

stała

iściała

staje

bywa

Stamy

istamy

iściamy

iszczamy

jistamy

jestamy

jamy

stamyłyśmy

iściamyłyśmy

stajemy

bywamy

statie

istatie

iściacie

iszczacie

jistacie

jestacie

jacie

statiełyście

iściaciełyście

stajecie

bywacie

stają

istają

iściają

iszczają

jistają

jestają

jają

stająły

iściająły

stają

bywają

1.4 . PORÓWNANIE Z INNYMI JĘZYKAMI

Spekulacje na temat odmian i pochodzenia czasowników

Obecne być

Dawne prawdop:

być, szyć, tworzyć ślad,siać,siekać, sikać ssać…

Dawne stawać

Dawne istnieć

Bić, bać, uderzać…

Wić, wiedzieć

Fra być

Hisz być

Hiszp stawać się

być (jakimś, w jakimś nastroju)

Ang być

Łac być

być

sić

stić

iścić

Bić

wić

etre

ser

estar

be

esse

jestem

się

Stę

iścię

Bię

wię

suis

soy

estoy

am

sum

jesteś

siś

stisz

iścisz

Bisz

wisz

es

eres

estas

are

es

jest

si

Sti

iści

Bi

wi

est

es

esta

is

est

jesteśmy

simy

stimy

iścimy

Bimy

wimy

sommes

somos

estamos

are

sumus

jesteście

sicie

stitie

iścicie

Bicie

wicie

etes

sois

estais

are

estis

sią

stą

iścią

Bią

wią

sont

son

estan

are

sunt

bywać

siać

Stać

iściać

Biać

wiać

bywam

siam

Stam

iściam

Biam

wiam

bywasz

siasz

Stasz

iściasz

biasz

wiasz

bywa

sia

Sta

iścia

bia

wia

bywamy

siamy

Stamy

iściamy

biamy

wiamy

bywacie

siacie

statie

iściacie

biacie

wiacie

bywają

siają

stają

iściają

biają

wiają

1.5. Problem aspektu DOKONANY / NIEDOKONANY – etymologia

W kolejnych wszystkich aspektach chce pokazać że język polski jest maksymalnie logiczny i miał wyjściowo wszystkie możliwe aspekty i pełnię, bogactwo. A formy były służebne wobec myśli, znaczenia. I nie było chaosu. Była pełna odpowiedniość i logika.

Co do tabeli 6 w rozdziale pierwszym, dokonany niedokonany:

W łacinie jest to imperfectus perfectus, który jest pochodnym od polskiego:

fac = wyk

fc = wk

f=v (na mocy prawa dźwięczności bezdźwięczności)

c =k

Wyk/onać = per facere , perfectus (łac) , perfect (ang) , parfait (fr)

robić przyzwyczajać się przywykać wykonać przywykłem zwykłem…

perfectus = przywyknięty = dokonany

Wyknę, przy/wykać – jak się ma do knę (konam)?

zawierało w sobie moim zdaniem zarówno słowo „wę”(wić, wiedzieć, widzieć) jak i kończyć „knę”

czyli KOŃCZYĆ NAUKĘ, WIEDZĘ i dalej:WYKONAĆ, PRZYWYKNĄĆ, NAUCZYĆ SIĘ

Wić to było wić wijać zwijać widzieć wiedzieć / wę wię wiję wiem zwę, nazwę

1. z(ż)wę wę 1 wyknę 1 Knę (umieram konam znikam itd)

2 zwisz wisz 2 wyknisz 2 knisz

3 zwi wi 3 wyknie 3. kni

1 zwimy wimy 1 wykniemy 1 knimy

2 zwicie wicie 2 wykniecie 2 knicie

3 zwią wią 3 wykną 3 kną

1 zwykam wykam 1 wyknam 1 knam

2 zwykasz wykasz 2 wyknasz 2 knasz

3 zwyka wyka 3 wykna 3 knam

1 zwykamy wykamy 1 wyknamy 1 knamy

2 zwykacie wykacie 2 wyknacie 2 knacie

3 zwykają wykają 3 wyknają 3 knają

Uważam że od tych słów są słowa wszystkie – faire, facere, vis, vivre, vivere, can, acknowledge, know, knowing,

ALBO jeszcze z kontaminacji – k – now == ku nowemu , nowe

Tabele tu zawarte i przemyślenia mają jeden główny cel – zachęcić do myślenia o histoii języka polskiego, o naszych korzeniach oraz o zmianach jakie zaszły. Ma za cel również uzyskanie świadomości jak wiele wpływów obcych mimo wszystko języka nie zniszczyło. Są w nim ślady najdawniejszej logiki , gramatyki, kultury. Chodzi mi też o to, by czytelnik połączył punkty, by zrozumiał które słowa były ze sobą powiązane w rodziny, i dzięki temu zyskał głębszą wiedzę na temat znaczeń języka polskiego. Może też te tabele zachęcą czytelnika do używania znaczeń, które wydają nam się jakby… niepoprawne, choć, nie są. Jak „wstawamy” – i wszelkich innych form aspektu jednotliwego i częstotliwego. Zachęcam!

1.6. Tabele aspektów

UWAGA! CZASOWNIKI SĄ CELOWO POZBAWIONE PRZEDROSTKÓW I POZOSTAWIONE W MOŻLIWIE PIERWOTNEJ FORMIE, ABY ZOBRAZOWAĆ TO JAK WYGLĄDAŁY CZASOWNIKI W ICH KONCEPCIE JEDNOTLIWY/CZĘSTOTLIWY. ABYŚCIE MOGLI POCZUĆ JAK SŁYCHAĆ TAKI CZASOWNIK, ABY FORMANT NIE PRZESZKADZAŁ. To nie znaczy, że takie słowa istnieją obecnie, czy powinny istnieć 🙂

Pokazuję też momentami formę „dziwaczną” taką jaka mogła być , np. w imiesłowach w odpowiednich aspektach częstotliwy/jednotliwy. To spekulacja. Oczywiście nie wiadomo czy taka forma w ogóle była, czy stosowano tylko niektóre. Język to żywa struktura, ale jednak bardzo logiczna. Zwykle zostawia sobie OPCJE utworzenia danych form. Nasz język ma ogromne tego typu możliwości.

ASPEKT 1

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1

Do mówienia o tym służą czasowniki odmienne (odmienione przez osoby, liczby i rodzaje i czasy) i bezosobowe

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1

KONIUGACJA 1

czcić , u/czczać

Osobowy

wiadomo kto robi

prze

ter

przy

jednotliwy

1 czciłam

Czczić

1 czcz- ę

2. czci-sz

3 czci-

1. czci-my

2. czci- cie

3. czcz-ą

1 będę czcić/ł/ła/ło

częstotliwy

1 czczałam

Uczczać

1 czcz – am

2 czcz – asz

3 czcz – a

1 czcz- amy

2 czcz – acie

3 czcz – ają

1 będę czczać/ł/ła/ło

Bezosobowy

nie wiadomo kto robi

jednotliwy

Czcz- ono

Czcz- i się

Będzie się czcić

częstotliwy

u/czcz – ano

Czcz – a się

Będzie się czczać

Inne wg starych form (dokładna analiza w drugiej części książki) : smucę/smucam wi(e)dzę/ wi(e)dzam, gładzę gładzam, kład(z)ę/kład(z)am, kłócę /kłócam chwalę/ chwalam cierpię/cierp(i)am bi(j)ę/bi(j)am , niesę /n(ie)as(z)am, morzę, mo(a)rzam, n(i)os(z)ę nio(a)s(z)am , słyszę słysz(ch)am , mrę m(ie)ram , piekę/piekam , ważę/ważam słyszę/ słucham toczyć/taczam mierzyć/mierzać mrzy(e)ć/ m(a)rzać mia(e)rać , otoczę otokam , piszę piszam,zaproszę zapr(o)aszam ciągnę/ciągać chudn(i)ąć/chudzać

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1

KONIUGACJA 2

Osobowy

prze

ter

przy

jednotliwy

Czuć

1. czu -ję

2 czu -jesz

3 czu – je

1 czu- jemy

2 czu – jecie

3 czu – ją

częstotliwy

Czuj/wać

1 czu – jwam

2 czu – jwasz

3 czu – j/wa

1 czu – j/wamy

2 czu – j/wacie

3 czu – wają

Bezosobowy

jednotliwy

Czu – to

Czu- je się

Będzie czuć/ł/ła/ło

częstotliwy

Czu – wano

Czu -wa się

Inne sta/stawam, psuję/psuj(w)ać , pluję/pluwam czuję / czuwam wia(e)ję / wie(a)wam smutnieję/smutniewam, dnieję/dniewam młodnieję/młodniewam starzeję/starzewam, potokuję /potokiwam a(o)ta(o)kuję/(o)at(o)akiwam , pisuję/pisywam zawinę/zawijać sunę/suwam skakuję/skakiwać wiążę/wiązywać lać/lewać zdejmuję/ zdejmować tłukuję/ tłukiwam

Wiadomo kto robi/ nie wiadomo kto robi tabela 1

KONIUGACJA 3

mieszana/BŁĘDNA

Osobowy

prze

ter

przy

jednotliwy

Rozumieć

1 rozumi -em 1k bł

2 rozumi -esz 1k fon

3 rozumi -e 1k fon

1 rozumi -emy 1k f

2 rozumi -ecie 1k f

3 rozumi -eją bł

częstotliwy

Rozumować

1. rozum -uję 2k częs

2 rozum-ujesz 2k częs

3 rozum-uje 2k częs

1 rozum-ujemy 2k cze

2 rozum-ujecie 2k częs

3 rozum-ują 2k bł

Bezosobowy

jednotliwy

Rozumiano

Rozumie się

częstotliwy

Rozumowano

Rozumuje się

Inne – umieć , pisać

ASPEKT 2

Czynność bierność tabela 2

Do mówienia o tym służy: czasownik być odmieniony przez osoby, liczby, rodzaje, czasy + forma imiesłowu biernego lub czynnego ALBO po prostu forma osobowa czasownika odpowiednio odmieniona przez czasy

Czynność bierność tabela 2

kon1

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Ty robisz czynny

jednotliwy

Był czczący

Jestem/jest/są czcz-ęcy

Będę czczęcy

częstotliwy

był czczający

jestem/jest/są czcz-ący

Będę czczący

Ciebie robią – bierny

jednotliwy

Był czczony

Jest czczony

Będzie czczony

częstotliwy

był czczany

Jest czczany

Będzie czczany

mucę/smucam wi(e)dzę/ wi(e)dzam, gładzę gładzam, kład(z)ę/kład(z)am, kłócę /kłócam chwalę/ chwalam cierpię/cierp(i)am bi(j)ę/bi(j)am , niesę /n(ie)as(z)am, morzę, mo(a)rzam, n(i)os(z)ę nio(a)s(z)am , słyszę słysz(ch)am , mrę m(ie)ram , piekę/piekam , ważę/ważam słyszę/ słucham toczyć/taczam mierzyć/mierzać mrzy(e)ć/ m(a)rzać mia(e)rać , otoczę otokam , piszę piszam,zaproszę zapr(o)aszam ciągnę/ciągać chudn(i)ąć/chudzać

Czynność bierność tabela 2

kon2

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Ty robisz czynny

jednotliwy

Byłem czujący

Jestem czu-jący

częstotliwy

Byłem czuwający

Jestem czu-wający

Ciebie robią – bierny

jednotliwy

Był czuty

Jestem czu-ty

częstotliwy

Był czuwany

Jestem czu-wany

Inne: stanięty/stawany, psuty/psuwany, pluty/pluwany, wiejący / wiewany wiewnięty, smutniejący/smutniewany, dniejący/dniewany, młodniejący/młodnięty/, starzejący/starzewany, potokujący /potokiwający, potoknięty, potokiwany, atakujący, ataknięty, atakowany, atakiwany, pisujący/pisywany zawijający/zawijany sunący/suwany, skakujący/skakiwany wiążący/wiązywany lejący/lewany, zdejmujący/ zdejmowany tłukuję/ tłukiwam

Czynność bierność tabela 2

kon 3

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Ty robisz czynny

jednotliwy

Byłem rozumiejący

Rozumiałem

Jestem rozumiejący

Rozumiem

Będę rozumiejący

Będę rozumiał

Częstotliwy

Byłem rozumiewający

Rozumiewałem

Jestem rozumiewający

Będę rozumiewający

będę rozumiewał

Ciebie robią – bierny

jednotliwy

Byłem rozumiany

Jestem rozumiany

Będę rozumiany

częstotliwy

Byłem rozumiewany

Jestem rozumiewany

Będę rozumiewany

Inne : Umiejący, umiany

ASPEKT 2

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3

Do mówienia o zwrotności lub odwrotności (czynności na tej samej osobie lub na innej osobie) służą czasowniki odmienione przez osoby, liczby, rodzaje, czasy oraz zaimki w przypadku odpowiednim

Zwrotność – odwrotność tabela 3 kon 2

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Robić samo się , robić sobie

jednotliwość

Czciło się

Czci się

częstotliwość

Czczało się

czcza się

Robić komuś –

jednotliwość

czci mi

częstotliwość

czcza mi

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3 kon 2

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Robić samo się , robić sobie

jednotliwość

Czuło si(ę)

Czuję si(ę)

Będzie czuć się

częstotliwość

Czuwa się

Robić komuś –

jednotliwość

Czuło mu

Czuję mu

Będzie czuć mu

częstotliwość

Czuwam mu

Z(a)wrotność – odwrotność tabela 3 kon3

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Robić samo się , robić sobie

jednotliwość

rozumiem się

częstotliwość

pororozumiewam się

Robić komuś –

jednotliwość

Rozumiem ciebie

częstotliwość

rozumiewam z tobą

ASPEKT 3

pytanie / odpowiedź tabela 4

Aby pytać i odpowiadać należy użyć form czasownika odmienionego przez osoby, liczby, rodzaje, czasy; umieszczonego w odpowiednim typie zdania ze znakiem zapytania oraz zaimkiem pytającym „czy” albo bez zaimka, z kropką na końcu.

Koniugacja 1

Pyt – odp tabela 4 kon1

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

pytanie

jednotliwość

Czy czcziłem ?

Czy czczę?

Czy będę czczić?

częstotliwość

Czy czciałem?

Czy czczciam?

Czy będziesz czcziać?

odpowiedź

jednotliwość

Tak, czcziłem

Tak, czczę

Tak będę czczić

częstotliwość

Tak czciałem

Tak czcziam

Take będę czciać

Koniugacja 2

Pyt – odp tabela 4 kon2

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

pytanie

jednotliwość

Czy czułem ?

Czy czuję?

Czy będę czuć?

częstotliwość

Czy czuwałem?

Czy czuwam?

Czy będę czuwać?

odpowiedź

jednotliwość

Tak, czuwałem

Tak, czuję

Tak będę czuwać

częstotliwość

Tak czuwam

Koniugacja 3

Pyt – odp tabela 4 kon3

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Pytanie

jednotliwość

Czy czytałem ?

Czy czytam?

Czy będę czytać?

częstotliwość

Czy czytywałeś?

Czy czytujesz?

Czy będziesz czytywał?

odpowiedź

jednotliwość

Tak, czytałem

Tak, czytam

Tak będę czytać

częstotliwość

Tak czytuję

ASPEKT 4

Mała możliwość/duża możliwość

koniugacja 1

Mała możliwość , duża możliwość tabela 5

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Mała możliwość

jednotliwość

Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czcziłbym był

Gdybym miał okazję, czczciłbym

Gdybym miał okazję, uczczę

częstotliwość

Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czczałbym był

Gdybym miał okazję, czczałbym

Gdybym miewał okazję, uczczam

Duża możliwość

jednotliwość

Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czcziłem

Gdy mam okazję czczę

Gdy będę miewał okazję uczczę

częstotliwość

Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czczałem

Gdy mam okazję czczam

Gdy będę miewał okazję uczczam

koniugacja 2

Mała możliwość , duża możliwość tabela 5

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Mała możliwość

jednotliwość

Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czułbym był

Gdybym miał okazję, czułbym

Gdybym miał okazję, poczułbym

częstotliwość

Gdybym (jeślibym)był miał okazję, czuwałbym był

Gdybym miał okazję, czuwałbym

Gdybym miewał okazję, odczuwałbym

Duża możliwość

jednotliwość

Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czułem

Gdy mam okazję czytam

Gdy będę miał okazję poczuję

częstotliwość

Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, czuwałem

Gdy mam okazję czytam

Gdy będę miewał okazję poczuwam

koniugacja 3

Mała możliwość , duża możliwość tabela 5

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Mała możliwość

jednotliwość

Gdybym (jeślibym)był miał okazję, rozumiałbym był

Gdybym miał okazję, rozumiałbym

Gdybym miewał okazję, zrozumiem

częstotliwość

Gdybym (jeślibym)był miał okazję, rozumiewałbym był

Gdybym miał okazję, rozumiewałbym

Gdybym miewał okazję, zrozumiewam

Duża możliwość

jednotliwość

Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, rozumiałem

Gdy mam okazję rozumiem

Gdy będę miewał okazję zrozumiem

częstotliwość

Gdy (Jak, Kiedy) miałem okazję, rozumiewałem

Gdy mam okazję rozumiewam

Gdy będę miewał okazję zrozumiewam

ASPEKT 6

jeszcze robisz / już robiłeś

Do wyrażania aspektu tego służą imiesłowy przymiotne. W poniższej tabeli polskie formy mogą znaczy, że ktoś komuś czyta ale też PRZEDE WSZYSTKIM, ŻE JA TO ZROBIŁAM WCZEŚNIEJ I MAM ZALICZONE..

W rzeczywistości uważam, że w dzisiejszych gramatykach te dwa aspekty zestawione w poniższej tabeli są używane wymiennie, kontaminowane, mieszane, podczas gdy to nie jest to samo – nawet w naszym polskim języku, gdzie wskutek (prawdopodobnie) nieużywania takiej koncepcji gramatycznej i niezwracania uwagi na ten aspekt, pewne formy wypadły z użycia.

Oczywiście one wypadły – język wyrzucił (trudno dojśc dziś NAPRAWDĘ dlaczego) formy aspektu dokonanego częstotliwego i niedokonanego częstotliwego.

Osobiście, doszłam do wniosku, że początkowo oboczność w temacie typu o/a lubić / lubiać lub i/ a robić / rabiać albo jeszcze uj / uw czuję czuwam były specyficzne dla CZĘSTOTLIWOŚC JEDNOTLIWOŚCI. Natomiast formy dla dokonanego aspektu tworzyło się i nadal się tworzy przez dodane przyrostka. W tej tabeli pokazuję więc formy z przyrostkami.

koniugacja 1

Jeszcze robisz / już zrobiłeś tabela 6 (perfectus imperfectus)

koniugacja 1

Przeszły czas

Teraźniejszy czas

Przyszły czas

Jeszcze robisz – niedokonany

imperfectus

jednotliwość

miałem robione

Robiłem

1. mam robione teraz

Robię

1 będę miał robione w przyszły wtorek

częstotliwość

Miałem rabiane

Rabiałem

1 mam rabiane co tydzień

Rabiam

1 będę miał rabiane

przez tydzień od wtorku

Już zrobiłeś – dokonany

perfectus

Jednotliwość

miałem wyrobione

Wyrobiłem

mam wyrobione (już w ręku)

Wyrobię

bedę miał wyrobiane

będę  wyrobiać

częstotliwość

Miałem wyrabiane

Wyrabiałem

Mam wyrabiane za każdym razem od nowa gdy się zgubi

Wyrabiam

Będę miał wyrabiane

bedę  wyrabiać

koniugacja 2

Jeszcze robisz / już zrobiłeś tabela 6 (perfectus imperfectus)

koniugacja 1

Przeszły czas

Teraźniejszy czas

Przyszły czas

Jeszcze robisz – niedokonany

imperfectus

jednotliwość

1. miałem dane

2. miałeś dane

3. miał dane

1. mieli dane

2. mieliście dane

3. mieli dane

1. mam dane

1 będę miał dane

częstotliwość

1. miałem dawane

2. miałeś dawane

3. miał dawane

1. mieliśmy dawane

2 mieliście dawane

3 mieli dawane

1 mam wydane

1 będę miał wydawane

Już zrobiłeś – dokonany

perfectus

Jednotliwość

1. miałem wydane

2. miałeś wydane

3. miał wydane

1. mieli wydane

2. mieliście wydane

3. mieli wydane

częstotliwość

1. miałem wydawane

2. miałeś wydawane

3. miał wydawane

1. mieliśmy wydawane

2 mieliście wydawane

3 mieli wyradawane

koniugacja 3

Jeszcze robisz / już zrobiłeś tabela 6 (perfectus imperfectus)

koniugacja 3

Przeszły czas

Teraźniejszy czas

Przyszły czas

Jeszcze robisz – niedokonany

imperfectus

jednotliwość

1. miałem rozumiane

2. miałeś rozumiane

3. miał rozumiane

1. mieli rozumiane

2. mieliście rozumiane

3. mieli rozumiane

1. mam dane

1 będę miał dane

częstotliwość

1. miałem rozumiewane

2. miałeś rozumiewane

3. miał rozumiewane

1. mieliśmy rozumiewane

2 mieliście rozumiewane

3 mieli rozumiewane

1 mam wydane

1 będę miał wydawane

Już zrobiłeś – dokonany

perfectus

Jednotliwość

1. miałem wyrozumiane

2. miałeś wyrozumiane

3. miał wyrozumiane

1. mieli wyrozumiane

2. mieliście wyrozumiane

3. mieli wyrozumiane

częstotliwość

1. miałem wyrozumiewane

2. miałeś wyrozumiewane

3. miał wyrozumiewane

1. mieliśmy wyrozumiewane

2 mieliście wyrozumiewane

3 mieli wyrozumiewane

ASPEKT 7

potwierdzasz / przeczysz

Dla wyrażenia idei potwierdzenia/zgody lub zaprzeczenia możemy użyć przede wszystkim słowa Tak, lub Nie, oraz przy odmianie czasownika używamy w zaprzeczeniu partykuły „nie”

koniugacja 1

Potwierdzanie przeczenie 7

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Potwierdzasz

jednotliwe

Tak, robiłem

Tak, robię

Tak, będę robił

częstotliwe

Tak, rabiałam

Tak, rabiam

Tak, będę rabiał

Przeczysz

jednotliwe

Nie, nie robiłem

Nie, nie robię

Nie, nie będę robić

częstotliwe

Nie, nie rabiałem

Nie, nie rabiam

Nie, nie będę rabiać

koniugacja 2

Potwierdzanie przeczenie 7

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Potwierdzasz

jednotliwe

Tak, czułem

Tak, czuję

Tak, będę czuć

częstotliwe

Tak, czuwałem

Tak, czuwam

Tak, będę czuwał

Przeczysz

jednotliwe

Nie, nie czułem

Nie, nie czuję

Nie, nie będę czuć

częstotliwe

Nie, nie czuwałem

Nie, nie czuwam

Nie, nie będę czuwać

Koniugacja 3

błędna/mieszana

Potwierdzanie przeczenie 7

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Potwierdzasz

jednotliwe

Tak, rozumiałem

Tak, rozumiem

Tak, będę rozumieć

częstotliwe

Tak, rozumowałem

Tak, rozumuję

Tak, będę rozumować

Przeczysz

jednotliwe

Nie, nie rozumiałem

Nie, nie rozumiem

Nie, nie będę rozumieć

częstotliwe

Nie, nie rozumowałem

Nie, nie rozumuję

Nie, nie będę rozumować

ASPEKT 8

współczesność / uprzedniość

Dla wyrażenia tej idei języka jaką jest uprzedniość (jedna czynność następuje przed drugą) oraz współczesność (obie czynności odbywają się jednocześnie) używamy imiesłowów nieodmiennych uprzednich dla pierwszej opcji (uprzedniość) i wspólczesnych imiesłowów – dla drugiej opcji (współczesność) – w jednej z części zdania złożonego (krótszej). W drugiej zaś części, za lub przed przecinkiem, używamy formy odmiennej czasownikowej. Elementy zdania złożonego są zamienne :

Czytając, komentował.

Komentował, czytając.

Koniugacja 1

Współczesność, uprzedniość tab 8

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Robisz jednocześnie coś – współczesnośc

jednotliwość

Czytając, robił.

Czytając, robi.

Czytając, będzie robił

częstotliwość

Czytając, rabiał

Czytając, rabia.

Czytając, będzie rabiał

Robisz coś po kolei, uprzedniość następność

jednotliwośc

Przeczytawszy , robił

Przeczytawszy , robi

Przeczytawszy, będzie robić.

częstotliwość

Przeczytawszy, rabiał.

Przeczytawszy, rabia.

Przeczytawszy, będzie rabiał.

Koniugacja 2

Współczesność, uprzedniość tab 8

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Robisz jednocześnie coś – współczesnośc

jednotliwość

Czytając, czuł

Czytając, czuję

Czytając, będzie czuć

częstotliwość

Czytając, czuwał

Czytając, czuwam.

Czytając, będzie czuwać

Robisz coś po kolei, uprzedniość następność

jednotliwośc

Przeczytawszy ,czuł

Przeczytawszy , czuję

Przeczytawszy, będzie czuć

częstotliwość

Przeczytawszy, czuwał

Przeczytawszy, czuwam

Przeczytawszy, będzie czuwać

Koniugacja 3

Współczesność, uprzedniość tab 8

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

Robisz jednocześnie coś – współczesnośc

jednotliwość

Czytając, rozumiał

Czytając, rozumie

Czytając, będzie rozumieć

częstotliwość

Czytając, rozumiewał

Czytając, rozumiewa.

Czytając, będzie rozumiewać

Robisz coś po kolei, uprzedniość następność

jednotliwośc

Przeczytawszy , rozumiał

Przeczytawszy , rozumie

Przeczytawszy, będzie rozumieć

częstotliwość

Przeczytawszy, rozumiewał

Przeczytawszy, rozumiewa

Przeczytawszy, będzie rozumiewać

ASPEKT 9

rozkazujesz / prosisz

Koniugacja 1

Nakaz/ prośba tab 9

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

nakaz

jednotliwość

rób!

Będziesz robić!

częstotliwość

Rabiaj!

Będziesz rabiać!

prośba

jednotliwośc

Czy mogłem robić?

Czy mogę robić?

Czy będe mógł robić?

częstotliwość

Czy mogłem rabiać?

Czy mogę rabiać?

Czy będę mógł rabić?

Koniugacja 2

Nakaz/ prośba tab 9

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

jednotliwość

Czuj!

Będziesz czu ć!

częstotliwość

Czuwaj!

Będziesz czuwać!

jednotliwośc

Czy mogłem czuć?

Czy mogę czuć?

Czy będę mógł czuć?

częstotliwość

Czy mogłem czuwać?

Czy mogę czuwać?

Czy bęę mógł czuwać?

Koniugacja 3

Nakaz/ prośba tab 9

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

jednotliwość

Rozum!

Będziesz rozumieć!

częstotliwość

Rozumuj!

Będziesz rozumować!

jednotliwośc

Czy mogłem rozumieć?

Czy mogę rozumieć?

Czy będę mógł rozumieć?

częstotliwość

Czy mogłem rozumować?

Czy mogę rozumować?

Czy będę mógł rozumować?

ASPEKT 10

nie masz mocy / masz moc

Koniugacja 1

Współczesność, uprzedniość tab 10

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

NIEMOC

obowiązek

jednotliwość

Musiałam robić

Muszę robi ć

Będę musiała robić

częstotliwość

Musiałam rabiać

Muszę rabiać

Będę musiała rabiać

MOC

Chęć

możliwość

jednotliwośc

Mogłam robić

chciałam robić

Mogę robić

chcę robić

Będę musiała robić

będę mogła robić

częstotliwość

Mogłam rabiać

chciałam rabiać

Mogę rabiać

chcę rabiać

Będę mogła rabiać

chcę rabiać

Koniugacja 2

Współczesność, uprzedniość tab 8

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

NIEMOC

obowiązek

jednotliwość

Musiałam czuć

Muszę czuć

Będę musiała czytać

częstotliwość

Musiałam czuwać

Muszę czuwać

Będę musiała czytywać

MOC

Chęć

możliwość

jednotliwośc

Mogłam czu ć

chciałam czuć

Mogę czuć

chcę czuwać

Będę musiała czytać

będę mogła czytać

częstotliwość

Mogłam czuwać

chciałam czuwać

Mogę czuwać

chcę czuwać

Będę mogła czytywać

chcę czytywać

Koniugacja 3

Współczesność, uprzedniość tab 8

Przeszłosć

Teraźniejszość

Przyszłość

NIEMOC

obowiązek

jednotliwość

Musiałam rozumieć

Muszę rozumieć

Będę musiała rozumieć

częstotliwość

Musiałam rozumiać

Muszę rozumiewać

Będę musiała rozumiewać

MOC

Chęć

możliwość

jednotliwośc

Mogłam rozumieć

chciałam rozumieć

Mogę rozumieć

chcę rozumieć

Będę musiała rozumieć

będę mogła rozumieć

częstotliwość

Mogłam czytywać

chciałam czytywać

Mogę rozumiewać

chcę rozumiewać

Będę mogła rozumiewać

chcę rozumiewać

Rozdział 2

W tym rozdziale chciałabym zaproponować podróż w głąb Słowiańszczyzny i Polszczyzny. Zastanowiłam się dłużej nad fenomenem pochodzenia słów. Uznałam, że pierwotnie to musiały być oczywiście bardzo krótkie słowa. Krótkie to znaczy jednosylabowe. I takie słowa odnajdywałam. Dzieliłam wiele wiele słów na cząstki, bawiąc się nimi, jak poeta. Ułożyłam potem efekt tej pracy w tabelach. Myślę, że da do myślenia i Wam. Można zauważyć, jak wiele słów w naszej mowie jest bardzo pierwotnych. Te czasowniki mają bardzo szerokie znaczenia i tylko w miare upływu czasu stają się coraz bardziej wąskie i precyzyjne. I wtedy zachodzą zmiany koniugacyjne, zanikają niektóre formy. Ale fascynujące jest takie szukanie korzeni znanych nam słów. W tabelach znajdziecie zarówno stare słowa jak i obecne odpowiedniki, używane teraz. Podczas gdy w poprzednich tabelach nie używałam prawie przedrostków prezentując „gołe” pierwotne słowa, czasem szokujące w formie by pokazać dobrze aspekt częstotliwości i jednotliwości, tu podaję wspólczesne głównie formy, byście zobaczyli jak nasze słowa są bardzo szeroko spokrewnione, jakie bogate mamy rodziny słów. Czasem straciliśmy świadomośc, skąd dane słowo przyszło i jakich ma braci. Chcę tę świadomośc przywrócić.

Także, jak napisze w rozdziale o zapożyczeniach, fascynujące może być odkrycie, całkiem albo bardzo bardzo prawdodobne, że zanim myśmy jakiekolwiek słowa zaczęli zapożyczać z zachodu czy wschodu, nasze słowa już tam dawno temu zawędrowały. Potem tylko wracały do nas jak starzy znajomi, w nieco innej formie ale wciąż z tym samym głębokim rdzeniem. I dlatego wiele zapożyczeń nie odczuwamy jako obcych. Przykładów dosyć będzie w rozdziale o zapożyczeniach.

2.1. Czasowniki w pierwotnych szerokich znaczeniach alfabetycznie (tak mogły powstawać słowa). Podaję tu możliwe konotacje i efekty rozbudowy pierwszego rdzenia.

b – bić bać uderzać niszczyć łamać zabierać

c – cić cać czać – czuć czynić robić

d – dić, dać =dać, dziać się, działać

f – fić, fać – dymić oddychać palić nadymać się

g – gić, gać, żić, żeć żać – chodzić biegać gonić żyć żenić ścinać żażyć palić, być gorącym, kąsać

h = ch = sz = s = si = hić hać – chować, kryć, szukać, złapać, mieścić w środku/ kryć, chuć, chęć…

j -jić jać – być jeść istnieć iść brać trzymać

k – kić kać – skakać biegać szybko zmieniać miejsce,

l ł– lić lać legać , zalęgać , tworzyć budować, lepić, gotować robić jedzenie, lubić, chodzić po lesie, polować, łowić, lękać się, leczyć

m – mieć mówić

n – nić nać, unicestwiać, czynić zło, niszczyć

p – pić piać – nadymać, pić, nawadniać , wystawać, piać śmiać śpiwać

r – rić, rzyć, ryć, pisać, wykonywać coś rękami,

s – sę, sić, sać = robić ślad, także ślad taki jak wąż, iść szlakiem, tworzyć szlak, ssać, syczeć, szyć, sikać, kapać drobnymi kroplami, iść

t – tić, tać, taić, topić, stopić, ? Ginąć zmniejszać się, być tycić. tyć ? Kojarzy mi się z kobietą w ciąży która tyje ale dlatego że kryje w sobie sekret 🙂

w – wę, wić, wać – wić, wić gniazdo, zakładać dom, wiedzieć, tworzyć, budować, być mądrym.. Taki mądry był wąż i wiedźma. Wąż – wie zna – życie / wiedźma – ma i daje wiedzę

z – zić, żyć =żyć, zobaczyć widzieć, żażyć, dawać ciepło

2.2. TABELE ODMIAN CZASOWNIKÓW

ZESTAWIENIE WEDLE ASPEKTU KRÓTKOŚĆ/DŁUGOŚĆ

PORÓWNAWCZO – JAKA FORMA BYŁA / JAKA FORMA JEST

Koniugacja 1 STIĆ ŚCIĆ SZCZIĆ ZIŚĆIĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

ść -ić

szcz-ić

Ziśc-ić

jednotliwy

iściłam

ziściłam

ści-ę

ści-isz

ści-i

ści-imy

ści-icie

ści-ą

Ziszcz-ę

ziśc-isz

ziśc-i

ziśc-imy

ziśc-icie

ziszcz-ą

Będę iścić

Będę iścić

bezpokol

ści-ać

ziszczać

częstotliwy

iściałam

ziściałam

ści-am

ści-asz

ści-a

ści-amy

ści-acie

ści-ają

Ziszcz-am

ziszcz-asz

ziszcz-a

ziszcz-amy

ziszcz-acie

ziszcz-ają

Będę iściać

Będę ziszczać

Koniugacja 1 CZTIĆ CZCIĆ ZAZDROŚCIĆ ROŚCIĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

stić

rostić

rościć

Ros-t-n-ąć

rościć

zazdrościć

jednotliwy

Ro-st-ę

Ro-st-isz

Ro-st-i

Ro-st-imy

Ro-st-icie

Ro-st-ą

Roszcz-ę rosnę

roścz-isz rośniesz

rośc-i rośnie

rośc-imy rośniemy

rośc-icie rośniecie

roszcz-ą rosną

bezpokol

Ro-st-ać

Zazdraszczać dorastać

częstotliwy

Ro-st-am

Ro-st-asz

Ro-st-a

Ro-st-amy

Ro-st-acie

Ro-st-ają

Zazdraszczam dorastam

zazdraszczasz dorastasz

zazdraszcza dorasta

zazdraszczamy dorastamy

zazdraszczacie dorastacie

zazdraszczają dorastają

Koniugacja 1 CZTIĆ CZCIĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Cztić

czcić

czczić

czcić

jednotliwy

czci-ę

czci-isz

czc-i

czc-imy

czc-icie

czcz-ą

czcz-ę

czc-isz

czc-i

czc-imy

czc-icie

czcz-ą

bezokol

ści-ać

u-czczać

częstotliwy

czci-am

czci-asz

czcia-a

czci-amy

czci-acie

czci-ają

czcza-am

czcz-asz

czcz-a

czcz-amy

czcz-acie

czcz-ają

Koniugacja 1 GŁADIĆ GŁADZIĆ GŁADZIAĆ GŁADZAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Gładić gładzić

gładzić

jednotliwy

gładz-ę

gładz-isz

gładz-i

gładz-imy

gładz-icie

gładz-ą

gładz-ę

gładz-isz

gładz-i

gładz-imy

gładz-icie

gładz-ą

bezpokol

gładz-ać

Wy/gładz-ać

Częstotliwy

gładz-am

gładz-asz

gładz-a

gładz-amy

gładz-acie

gładz-ają

wygładz-am

wygładz-asz

wygładz-a

wygładz-amy

wygładz-acie

wygładz-ą bł

Koniugacja 1 MIEĆ TRZY-MAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

M-eć mieć

1kon

Mieć grzmieć

jednotliwy

m-ę

m-isz

m-i

m-imy

m-icie

m-ą

Grz-m-i-ę

grz-m-isz

grz-m-i

grz-m-imy

grz-m-icie

grz-m-i-ą

Bezokol

M-ać

Mieć

Częstotliwy

m-am

m-asz

m-a

m-amy

m-acie

m-ają

M-am

m-asz

m-a

m-amy

m-acie

m-ają

Kon 1 mówić

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Mó/wić

Mówić

jednotliwy

Mó/wi-ę

mó/wisz

mó/wi

mó/wi

mó/wimy

mó/wicie

mó/wią

Mówi-ę

mówisz

mówi

mówi

mówimy

mówicie

mówią

Bezokol

Ma/wiać

Mawiać

Częstotliwy

Ma/wiam

ma/wiasz

ma/wia

ma/wiamy

ma/wiacie

ma/wiają

Mawiam

mawiasz

mawia

mawiamy

mawiacie

mawiają

Koniugacja 1 KNIĆ KONAĆ UCIEKAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Knić

konać

jednotliwy

Kn ę

kn isz

kn i

kn imy

kn icie

kn ią

Bezokol

k(o)nać

konać

Cześtotliwy

Knam

knasz

kna

knamy

knacie

knają

Kon-am

kon-asz

kon-a

kon-amy

kon-acie

kon ają

Koniugacja 1 GNIĆ GINĄĆ KNIĆ KONAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Gnić

(giąć, gnać)

giąć

ginąć

jednotliwy

gnę

gnisz

gni

gnimy

gnicie

gnią

Gnę ginę

gniesz giniesz bł

gnie ginie bł

gniemy giniemy

gniecie giniecie bł

gną giną bł

Bezokol

gnać

gnać

częstotliwy

gnam

gnasz

gna

gnamy

gnacie

gnają

Gnam że/gnam

gnasz że/gnasz

gna że/gna

gnamy żegnamy

gnacie  żegnacie

gnają żegnają

Żegnać – żę żyć istnieć żywić się, a gnać od – knę (ku nicy) ginę, niknę. Czyli żegnać to umierać w sumie (życie ginie gdy ty na zawsze odchodzisz – można powiedzieć)

Koniugacja 1 NIĆ być z nicości nie istnieć nie wiedzieć ?

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Z/Nić

S/pó/ź/nić

jednotliwy

Z/Nię

z/nisz

z/ni

z/nimy

z/nicie

z/ną

Spóźnię

spóźnisz

spóźni

spóźnimy

spóźnicie

spóźnią

Bezokol

Z/nać

Z/nać

Cześtotliwy

Z/Nam

z/nasz

z/na

z/namy

z/nacie

z/nają

Z/Nam

z/nasz

z/na

z/namy

z/nacie

z/nają

Znić znać – myślę że szło to tak, że poznajemy kogoś i on nagle, z (nicy) nicości przechodzi do wiedzy naszej. Czyli powstał z nic.

Koniugacja 1 zniknić zniknac znikać

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Zni – knić

zniknąć

jednotliwy

Zniknę

zniknisz

znikni

zniknimy

zniknicie

znikną

Znikn ę

znikn iesz

znikn ie

znikn iemy

znikn iecie

znikn ą

Bezokol

Z/ni/knać

znikać

Cześtotliwy

zniknam

zniknasz

znikna

zniknamy

zniknacie

zniknają

Znik am

znik asz

znik a

znik amy

znik acie

znik ają

Koniugacja 1 RIĆ RYĆ RAĆ ORAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Rić

(ryć)

orać

jednotliwy

risz

ri

rimy

ricie

O/rzę

o/rzesz bł fon

o/rze bł

o/rzemy bł

o/rzecie bł

o/rzą

Bezokol

rać

O/rać

Częstotliwy

Ram

rasz

ra

ramy

racie

rają

O/ram

o/rasz

o/ra

o/ramy

o/racie

o/rają

Koniugacja 1 rodzić

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Rod dzić

(ród dać)

jednotliwy

Rodzę

rodzisz

rodzi

rodzimy

rodzicie

rodzą

Rodzę

rodzisz

rodzi

rodzimy

rodzicie

rodzą

Bezokol

rodzać

Odradzać doradzam

Czestotliwy

Ro/adzam

rodzasz

rodza

rodzamy

rodzacie

rodzają

Odradzam

odradzasz

odradza

odradzamy

odradzacie

odradzają

Kon 1 MÓWIĆ MAWIAĆ – od mieć-wiedzieć MÓWIĆ z POSIADANEJ WIEDZY

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Mo/wić

Mo/wieć

mówić

jednotliwy

Mo/wi-ę

Mo/wisz

Mo/wi

Mo/wimy

Mo/wicie

Mo/wią

Mówię

mówisz

mówi

mówimy

mówicie

mówią

Bezokol

Mo/wiać

ma-wiać

Częstotliwy

Mo/wiam

Mo/wiasz

Mo/wia

Mo/wiamy

Mo/wiacie

Mo/wiają

Ma-wiam

ma-wiasz

ma-wia

ma-wiamy

ma-wiacie

ma-wiają

Pamiętajmy , że samogłoski byłu długie i krótkie , oo mogło swobodnie przejść w a

Koniugacja 1 lić lać – wyjście dla innych słów : od lęg, leżeć, zlegać, osiedlać, rodzić, budować, zdobywać jedzenie, chodzić po lesie, być na łonie przyrody, polować…

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicz

Lić

Mielić mylić

jednotliwy

Lę Męł/lę

lisz męlisz

li męli

limy męlimy

licie męlicie

lą męlą

Mielę mylę zamulę

mielisz mylisz zamulisz

mieli myli zamuli

mielimy mylimy zamulimy

mielicie mylicie zamulicie

mielą mylą zamulą

Bezokol

lać

zamulać

Częstotliwy

Lam

lasz

la

lamy

lacie

lają

Zamu/lam

zamu/lasz

zamu/la

zamu/lamy

zamu/lacie

zamu/lają

Lić lać – znaczenie – także być może pokrewne z ryć, rać, zapewne związane ze słowami legać, leżeć, lęg. Z czymś litym, gładkim, Tak się mówi o licu dziewczyny. Porównaj też – lity, jednolity, pospolity. Poniżej słowo LUBIĆ – połączenie lić i bić i bać … Dziwne niby połączenie.

A jednak mówi o podstawowej być może czynności zlegania, zalęgania, leżenia w łóżku 🙂 I liciu czyli lepieniu czegoś nowego. Podobne słowa też – lepić, chleb, lepiej

Koniugacja 1 lebić lubić

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicz

Lę/bić lupić lepić lubić

Lepić lubić

jednotliwy

Lębię lepę

lębisz

lębi

lębimy

lębicie

lębą

Lubię lepię

lubisz lepisz

lubi lepi

lubimy lepimy

lubicie lepicie

lubią lepią

Bezokol

lębać

polubiać/

Czestotliwy

Lębam

lębasz

lęba

lębamy

lębacie

lębają

Polubiam

polubiasz

polubia

polubiamy

polubiacie

polubiają

Lepić lebić (chleb) , chluba, luba moja, mleć, mielić, wolić, woleć, wołać

wszędzie tu jest aluzja do czegoś maleńskiego, co się klei, rozdrabnia, przylepia..

A inne – legać, zlegać , lęg, leżeć,

Koniugacja 1 leżeć –konotacje : legać, zalęgać i żeć , żyć, żywić, odpoczywać

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicz

Lić/leć żeć

leżeć

jednotliwy

Leżę

leżisz

leżi

leżimy

leżicie

leżą

Leżę

leżisz

leżi

leżimy

leżicie

leżą

Bezokol

leżać

polegać

Częstotliwy

Leżam

leżasz

leża

leżamy

leżacie

leżają

Polegam

polegasz

polega

polegamy

polegacie

polegają

Koniugacja 1 żyć – odpoczywać , zbierać plony, gromadzić plony, żyć, ważam – wę żę (wiem żyję wiem jak żyć == etymologia słowa „wąż”

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicz

żić

Uźżeć Żąć

jednotliwy

Żę

żisz

żi

żimy

żicie

żją

Ujżę żnę

ujżysz żżysz

ujży żży

ujżymy żżymy

ujżycie żżycie

ujżą żną

Bezokol

żać

uważać

częstotliwy

Żam

żasz

ża

żamy

żacie

żają

U/ważam

u/ważasz

u/waża

u/ważamy

u/ważacie

u/ważają

Koniugacja 1 pielić – pię – lę = pię Pielić – pić lać , lęg przygotowywać czyli ziemię dla lęgu dla rodzącej się przyrody, roślin.

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Pie/lić

pielić

jednotliwy

Pie/lę

pielisz

pieli

pielimy

pielicie

pielą

Pie/lę

pielisz

pieli

pielimy

pielicie

pielą

Bezokol

pielać

opielać

Czestotliwy

pieLam

pielasz

piela

pielamy

pielacie

pielają

Opielam

opielasz

opiela

opielamy

opielacie

opielają

Koniugacja 1 żywić -Żę wię – żywię – wiem jak żyć, wiem jak zdobyć pożywienie , i wyżywić się i innych

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Ży/wić

żyć

Żyć żywić

jednotliwy

Żyw ię

żyw isz

żyw i

żyw imy

żyw icie

żyw ią

Żyję żywię

żyjesz żywisz

żyje żywi

żyjemy żywimy

żyjecie żywicie

żyją żywią

Bezokol

Żiw ać

przeżywać

Czestotliwy

Żiw am

żiw asz

żiw a

żiw amy

żiw acie

żiw ają

Przeżyw am

przeżyw asz

przeżyw a

przeżyw amy

przeżyw acie

przeżyw ają

Koniugacja 1 modlić = mieć dać lęg – czyli prośba aby Bóg dał urodzaj, narodziny, życie

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Mę/dę/lę

modlić

jednotliwy

Mę/dęlę

Mędęlisz

mędęli

mędęlimy

mędęlicie

mędęlą

Modlę

modlisz

modli

modlimy

modlicie

modlą

Bezokol

mędęlać

wymodlać

częstotliwy

Mędęlam

mędęlasz

mędęla

mędęlamy

mędęlacie

mędęlają

Wymodlam

wymodlasz

wymodla

wymodlamy

wymodlacie

wymodlają

Koniugacja 1 woleć wołać = wę lę – wiem gdzie lęg, lek, lęk (!) wiem kogo chcę, czego chcę

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Lić wolić

woleć

jednotliwy

woliłam

pozwoliłam

Wo/Lę

wo/lisz

wo/li

wo/limy

wo/licie

wo/lą

Wo/Lę

wo/lisz

wo/li

wo/limy

wo/licie

wo/lą

Bezokol

wolać

wołać

częstotliwy

wolałam

wolałam

woLam

wolasz

wola

wolamy

wolacie

wolają

Wołam

wołasz

woła

wołamy

wołacie

wołają

Koniugacja 1 cić , nęcić nęcać zanęcać = czynić nicość, czynić zło , zabijać/ ale też ! Niecić – robić coś z niczego czyli krzesać ogień.

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Nęcić

nic cić , znęcić

jednotliwy

nęciłem

Nęcę

nęcisz

nęci

nęcimy

nęcicie

nęcą

Nęcę

nęcisz

nęci

nęcimy

nęcicie

nęcą

Bezokol

nęcać

Nęcać

czestotliwy

nęcałem

Nęcam

nęcasz

nęca

nęcamy

nęcacie

nęcają

Nęcam

nęcasz

nęca

nęcamy

nęcacie

nęcają

Koniugacja 1 nędić nudzić – nic dawać (nie dam) ! Nie dawać nic.

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

nędić

Nu dzić

jędnotliwy

Nędę

nędisz

nędi

nędimy

nędicie

nędą

Nudzę

nudzisz

nudzi

nudzimy

nudzicie

nudzą

Bezokol

nędać

Zanudzać

częstotliwy

Nędam

nędasz

nęda

nędamy

nędacie

nędają

Zanudzam

zanudzasz

zanudza

zanudzamy

zanudzacie

zanudzają

Koniugacja 1 widzić – wiedzieć dać – dawać wiedzę , widzenie. To wtórne wobec Wić czyli wiedzieć.

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Wędić widić

Wędzić wiedzieć

jednotliwy

Wędę widę

wędisz widisz

wędi widi

wędimy widimy

wędicie widicie

wędą widą

Wędzę widzę

wędzisz widzisz

wędzi widzi

wędzimy widzimy

wędzicie widzicie

wędzą widzą

Bezokol

wędać

widać

Czestotliwy

Wędam

wędasz

węda

wędamy

wędacie

wędają

Widywam widuj ę

Wędzić mogło po prostu oznaczać palenie ognia , czyli np. sygnały dymne – czyli jak najbardziej Wiedzy dawanie na odległość. Ciekawa jest tylko zależnośc tu – węda, wędka, ale to też może być tak, że wędy to były takie kije którymi tez sprawdzano grunt na odległość, tzn z brzegu. Wtedy to też była wiedzy dawanie.

Koniugacja 1 stę pić

stę – stić – stać , pić – pić , nawadniać , ale też dalsze skojarzenie – stopić, utopić, połączyć coś z czymś – tak jak łączy się stopę stawiając ją na ziemi. I wkrótce „stępać „ znaczyło chodzić, stawiać kroki, a stąd „stopa”.

Stąd też koń jedzie stępa, stepować, po and – step krok , i po franc pied – noga, po hiszp pie – stopa. itd. ale też druga wersja 2 koniugacja wystawać Przy okazji jest też aluzja do stania i stóp i stania. Mogło mieć związek ze stopami (albo w ogóle chodzeniem,robieniem czegoś na stojąco (?); stę – pę, sto-pa), bo stać od stę, stić stać. W wielu językach przeszło też nasze pa – do „pas” fr , pied fr , „pie” hisz. Patrz też tabela niżej „topić. Tępić”

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Stę pić stąpić

jednotliwy

Stępię

stępisz

stępi

stępimy

stępicie

stępią

Wstąpię

wstępisz

wstapi

wstąpimy

wstapicie

wstąpią

Bezokol

Stępiać

Stępiać stąpać

Czestotliwy

Stępiam

stępiasz

stępia

stępiamy

stępiacie

stępiają

Stąpam

stąpasz

stąpa

stąpa

stąpacie

stapają

Kon 1 tić, tać, topić, tępić – taić, być cicho, topić = tępić = cicho ukryć czyli zatopić, także cicho zabić, i także wytapiać i stapiać

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

taić

taić

jednotliwy

Taję

taisz

tai

taimy

taicie

tają

Taję

taisz

tai

taimy

taicie

tają

Bezokol

Tajać tapiać

Tajać tapiać

czestotliwy

Tapiam

tapiasz

tapia

tapiamy..

Tapiam

tapiasz

tapia

tapiamy..

Kon 1 rębić, rąbać, bić ręką, uderzać. Ciekawe jest trąbić – tę rę bić? Tę – taić, taja – sekret, mądrość — trąbić mogło oznaczać – głosić taję, ogłaszać wszem i wobec coś ważnego

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Rę/Bić (bić ręką, używać ręki) trębić

Rąbać trąbić ROBIĆ

jednotliwy

Rę/bię trębię

Rę/bisz trębisz

Rę/bi trębi

Rę/bimy trębimy

Rę/bicie trębicie

Rę/bią trębią

Rąbię ro/bię trąbię

rąbiesz ro/bisz trąbisz

rąbie ro/bi trąbi

rąbiemy ro/bimy trąbimy

rąbiecie trąbicie ro/bicie

rąbią trąbią ro/bią

Bezokol

Rę/Bać trę/bać

Za/Rąbać trąbić

Czestotliwy

Rę/Bam trębam

Rę/basz trębasz

Rę/ba tręba

Rę/bamy trębamy

Rę/bacie trębacie

Rę/bają trębają

zarąbam wtrębiam

zarąbasz wtrębiasz

zarąba wtrębia

zarąbamy wtrębiamy

zarąbacie wtrębiacie

zarąbają wtrębiają

Pamiętajmy , że samogłoski byłu długie i krótkie , oo mogło swobodnie przejść w a

Proszę zauważyć, że w zostawiłam tu w 1 koniugacji te czasowniki, które mają trochę tylko zmieniony szablon przez ewidentne dla mnie błędy fonetyczne. Albo po prostu odmianki mowy. Nic wielkiego. Nie trzeba od razu TRĄBIĆ że w związku z tym utworzyła nam się kolejna koniugacja…

To takie małe odmianki, jak tworzyły się cały czas w tematach czasowników.. Poza tym przecież to było długo ruchome ..

kobieta – kobita (e krótkie) wystarczyłoby teraz używać akcentu nad e

albo w ogóle powrócić do zapisu długich i krótkich głosek.

Kon 1 hić, hać, chować – śmiać się, chichrać, bawić, być wesołym, wiedzieć gdzie jesteś schowany/ chęcę – chuć /chęć/zabawę czynić , chędężę – chęć chuć i dawać życie

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Hić chęcę chędzę

chędężę

Chcieć zachęcać

chędożyć

jednotliwy

Hię hęcę

hisz hęcisz

hi hęci

himy hęcimy

hicie hęcicie

hą hęcą

zachęcę Chędożę

zachęcisz chędożysz

zachęci chędoży

zachęcimy chędożymy

zachęcicie chędożycie

zachęcą chędożą

Bezokol

Hać

Kochać

czestotliwy

Ham

hasz

ha

hamy

hacie

hają

Patrz tabela niżej

Kon 1 kusić kochać – źródło kusić = kosić, kochać, kuszat (ros) czyli jeść. Stąd zapewne taki związek spania z kochaniem (uprawianiem miłości) i kucharzeniem. Zauważ przysłowia – przez żołądek do serca itd. 🙂 NB: ch = sz

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Kęsić kusić

Kusić

jednotlityw

Kęsę kuszę

kęsisz kusisz

kęsi kusi

kęsimy kusimy

kęsicie kusicie

kęsą kuszą

Kuszę

kusisz

kusi

kusimy

kusicie

kuszą

Bezokol

Kęsać kuszać

Kuszać ros / kochać

czestotliwy

Kęsam kuszam

kęsasz kuszasz

kęsa kusza

kęsamy kuszamy

kęsacie kuszacie

kęsają kuszają

Kuszaju kocham

kuszajesz kochasz

kuszajet kocha

kuszajemy kochamy

kuszajetie kochacie

kuszajut kochają

Kon 1 lewić, lewać, łowić/ lić =lać, rodzić,zalęgać = wić, wiedzieć jak złowić zwierzynę, lę – nić – nie łowić, nie działać (patrz lennik – ten co nic nie zdobył swoją pracą).

Dla mnie przeciwieństwa to być może lewić i lenić , może pierwotnie – lenwić i lennić?

Patrz też „lew” – lę wie = wie gdzie jest zwierzyna, gdzie polować, a jednocześnie aluzja do leżenia i wylegiwania się? Podobno lwy nie polują, tylko lwice…

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Lęwić lęnić

lić wić, łowić

Łowić

jednotliwy

Lę/wę

lowisz

lowi

lowimy

lowicie

lowią

Łowię

łowisz

łowi

łowimy

łowicie

łowią

Bezokol

lewać

polewam

czestotliwy

Lewam

lewasz

lewa

lewamy

lewacie

lewają

Polewam

polewasz

polewa

polewamy

polewacie

polewają

Kon 1 żenić , żyć /nic = koniec życia 🙂 koniec swawoli,

ale też patrz tłumaczenie dla czasownika mżyć – o pierwiastku JING JANG

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

żęnić

jednotliwy

Żęnię

żęnisz

żeni

żenimy

żenicie

żenią

Bezokol

czestotliwy

Kon 1 marzyć = pisało się kiedyś przez „ż” – mię żę – mieć życie (wspaniałe życie) , ale tylko w snach

Tudzież – mieć męża 🙂 Potem , bodaj przy reformie ortografii w 1936 zmieniono na mrzonka, mimo że funkcjonowało wciąż inne wyrażenie „coś się komuś przymżyło”.

Zauważmy że tu mamy złożenie mę mić mać – mieć , oraz żę – żić, żać – wieloznaczne, żarzyć, goreć, ścinać, nieszczyć, WALCZYĆ… bo odmiana jest pierwotna w końcówkach nie jak w żić które przeszło w „żijeć „ (odmiana w późniejszej tabeli niżej). Myśli też, że taki źródłosłów można dać stąd dla :

mąż – mę żę – mieć goreć, mieć żar ciepło, niszczyć działać walczyć … znaczenie zupełnie jak w JANG

żona – żę nę – żę żić goreć niszczyć działać walczyć żyć w sensie aktywnym – nę nic negować

żona to JING – nieaktywny pierwiastek..

USMAŻYĆ – w aspekcie częstotliwym. Jest taka opcja 🙂 chciałam zwrócić uwagę na odpowiednią ortografię i na związek żić, żać z żarem, żarzeniem się..

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Mężić

mżić

marzyć

jednotliwy

Mężę

mażisz

mażi

mażimy

marzicie

marzą

Marzę

marzysz

marzy

marzymy

marzycie

marzą

Bezokol

Mężać

usmażać

czestotliwy

Mężam

mężasz

męża

mężamy

mężacie

mężają

Usmażam

usmażasz

usmaża

usmażamy

usmażacie

usmażają

KONIUGACJA 2

Koniugacja 2 CZUĆ CZUJEĆ CZUJAĆ CZUWAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Czu-jeć

czuć

jednotliwy

Czu-ję

czu-jesz

czu-je

czu-jemy

czu-jecie

czu-ją

Czu-ję

czu-jesz

czu-je

czu-jemy

czu-jecie

czu-ją

Bezokol

Czu-j/wać

Od/czuwać

Czestotliwy

Czu-j/wam

czu-jwasz

czu-jwa

czu-jwamy

czu-jwacie

czu-jwają

Czu-wam

czu-wasz

czu-wa

czu-wamy

czu-wacie

czu-wają

Kon 2 powstała min by rozdzielić słowa np. wić wijć wię ! Wiem i wiję

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

wijć

wić

jednotliwy

Wiję

wijesz

wije

wijemy

wijecie

wiją

Bezokol

wijać

nawijać

Czestotliwy

Wijąm

wijasz

wija

wiajamy

wijacie

wijają

Koniugacja 2 żyć – powstała od pierwotne żić, żać

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicz

żijeć

żyć

jednotliwy

Żiję

żijesz

żije

żijemy

żijecie

żiją

Żyję

żyjesz

żyje

zyjemy

żyjecie

żyją

Bezokol

Żijać żyw ać

przeżywać

Czestotliwy

Żij/wam

żij/wasz

żij/wa

żij/wamy

żij/wacie

żij/wają

Przeżywam

przeżywasz

przezywa

przeżywamy

przezywacie

przeżywają

Tu się zrobiła taka kontaminacja, tzn forma ciągła żiwam – przeżywam

odmieniła się zarówno regularnie wedle szablonu 1 koniugacji żywić , jak i tutaj też się wpasowała w zamianę j/ w i ładnie się zeszło w słowie przeżywać .

Koniugacja 2 lić lijć

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Lijeć lejeć

lać

jednotlityw

Liję

lijesz

lije

lijemy

lijecie

liją

Leję

lejesz

leje

lejemy

lejecie

leją

Bezokol

Lejać

nalewać

Czestotliwy

Lejam

lejasz

leja

lejamy

lejacie

lejają

Nalewam

nalewasz

nalewa

nalewamy

nalewacie

nalewają

Koniugacja 2 występować

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

zstępić

jednotlityw

stępuję

stępujesz

stępuje

stępujemy

stępujecie

stępują

Występuję

wystepujesz

występuje

występujemy

wystepujecie

wystepują

Bezokol

Czestotliwy

Stępujwam

stępujwasz

stępujwa

stępujwamy

stępujwacie

stępujwają

Kon 2 DIĆ DAĆ DAWAĆ (1 kon stara przeszła na 2 obecnie)

inne elementy weszły do innych słów (szablony 1 koniugacji)

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Dić

1kon

Wieść dać

jednotliwy

D ę

d isz

d i

d imy

d icie

d ą

Wio/dę daję

wie/dzisz dajesz

wie/dzie daje

wie/dziemy dajemy

wie/dziecie dajecie

wio/dą dają

Dam

dasz

da

damy

dacie

dają

Bezokol

dać

dawać

Czestotliwy

Dam

dasz

da

damy

dacie

dają

odDawam

oddawasz

oddawa

oddawamy

oddawacie

oddawają

KONIUGACJA 3 MIESZANA efekt robienia miejsca dla nowych słów

– przechodzenie w 2 koniugację lub zmieszanie

ORAZ

efekt akceptowania błędów albo odrzucania poprawnych elementów wymowy regionalnej i tzw hiperpoprawności. Dzieci tak nadal mówią bo to naturalne mówienie.

Koniugacja 3 mieszana stać

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Sto-jać

stać

jednotliwy

Sto-ję

sto-jesz

sto-je

sto-jemy

sto-jecie

sto-ją

Sto-ję 2k

sto-isz 1k

sto-i 1k

sto-imy 1k

sto-icie 1k

sto-ją 2k

Bezokol

stawać

Sta-wać

Czestotliwy

Sta-j/wam

sta-j/wasz

sta-j/wa

sta-j/wamy

sta-j/wacie

sta-j/wają

Sta-ję 2kkr

sta-jesz 2k

sta-je 2k

sta-jemy 2k kr

sta-jecie 2k kr

sta-ją 2k kr

Koniugacja 3 mieszana MIEĆ UM-MIEĆ / UMIEĆ UMIAĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

Umi-ć

1kon

u-mieć

jednotliwy

umi-ę

umi-isz

umi-i

umi-imy

umi-icie

umi-ą

Umi-em błąd fon

umi-esz bł fonet

umi-e błąd fonet

umi-emy bł fonet

umi-ecie bł fonet

umi-eją bł i ciągły

Bezokol

Umi-ać

Umywać u-miwać

Czestotliwy

Umi-am

umi-asz

umi-a

umi-amy

umi-acie

umi-ają

Umy-j/wam 2 kon

umy-wasz 2 kon

umy-wa 2 kon

umy-wamy 2 kon

umy-wacie 2 kon

umy-wają 2 kon

Patrz – on się nie umywa do niego … On nie umie tyle co tamten!!!

Kon 3 mieszana WIĆ wieć ma-wiać WIEDZIEĆ

Przeszły kiedyś

Przeszły teraz

Teraźniejszy kiedyś

Teraźniejszy dziś

Przyszły kiedyś

Przyszły dziś

bezpokolicznik

wić

wieć

Wie/dzieć

(wić dać,

wied dać

jednotlityw

wi-ę

wisz

wi

wimy

wicie

wią

Wi-em bł fon

wiesz bł fon

wie bł fon

wiemy bł fon

wiecie bł fon

wiedzą kontamin.

Bezokol

wiać

Czestotliwy

wiam

wiasz

wia

wiamy

wiacie

wiają

NIEDOBRZE ŻE NIE WIEMY NA TRWAŁE!

Rozdział 3

Krótka historia gramatyk polskich

kto co kiedy i po co?

XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek

źródło

https://gramatyki.uw.edu.pl/books

Rozdział 3

wyjaśnienie znaczeń nazw gramatycznych

W tym rozdziale chciałabym wyjaśnić nazwy gramatyczne. To może wydawać się banalne, a jednak! Gdy proszę dzieci, by wywnioskowały na podstawie nazw gramatycznych co dzieje się w zdaniu lub jak mają zdanie skonstruować – nie wiedzą. Czemu? Czy tak daleko odeszliśmy od naszych źródłosłowów? Czy też może tak trudno jest zwrócić sobie uwagę na to, że gramatyka nie jest tylko zbiorem suchych terminów. Ktoś kiedyś wymyślił te nazwy odpowiednio do polskich realiów. Tak, bo nawet nie zawsze jest to bezpośrednio tłumaczenie z łaciny. Często łacina zresztą danej koncepcji gramatycznej… nie miała…

Wytłumaczę tu tylko te nazwy, które zdają się być trudne.

Rzeczowniki przymiotniki zaimki wyróżnia w grupie Imion Mroziński – odnośnik

Imiona obejmowały u Kopczyńskiego rzeczowniki i przymiotniki

Osobiście uważam, że słowo Imię powinno zostać dla rzeczowników , a dla przymiotników – przymiotnik.

Zaimki def Mrozińskiego – wyrazy nie mające przez się żadnego znaczenia, zastępujace imiona. Mroziński 1822, s 7, Gramatyki

Słowo – wyraz którym twierdzimy istnienie lub czynność jakową Mroziński

Wprowadza za Linde określenie czasowniki..

bezokoliczny – tryb bezokoliczny (wszystko za łaciną – tryby)_

Przypadki

Słowo przypadek, wedle mojego odczucia, oznacza nie tyle coś nagłego i nieoczekiwanego ile „przypadłość” coś co znajduje się gdzieś obok, dookreśla rzeczownik, oraz dookreśla inne rzeczowniki które go określają. Dzięki przypadkom mamy więc pełne środowisko, pełną wizję – kto co komu z kim i w czym…

Mianownik – od mianowania – nadawania imienia.

Miano = imię

To jest Józek (kto? ) . To jest koza. (co?)

Czyli jest to rzeczownik sensu stricte, nieodmieniony, forma wyjściowa.

Dopełniacz – bo dopełnia, uzupełnia, a często mówi czego NIE MA.

Koleżanka Ziuty kogo?

Rozdział 4

Zapożyczenia? Tak. Ale kiedy i kto od kogo?

NA ZACHODZIE SĄ SZCZĄTKOWE FORMY WIELU SŁÓW TAM GDZIE MY MAMY WSZYSTKIE SYNONIMICZNE ODPOWIEDNIKI. CZASEM FORMA LEKKO ZMIENIONA ALE DOBRA GRAMATYKA WSZYSTKO WYJAŚNI.

4.1. Zacznijmy analizę zapożyczeń w tym rozdziale od przypadku umieszczonego w tabeli 10 (s26) niemoc / moc. Uważam że chodzi tu też o pokrewieństwo słów naszych i obcych. Tzn nasze są źródłosłowem. I moc / niemoc jest czymś, co najlepiej oddaje ten koncept.

Rodzina słów, które mogą być spokrewnione i pochodzą od rdzenia mę, mić, mać, to:

móc, moc, mogę, mogta, mag, magia, maj, maić, majaki, umaić, majowy I STĄD – magyar magjary, might, almighty, may, majesty, magic, mag

Natomiast słowa spokrewnione z rdzeniem wę, wić, wać, wiedzieć to : weda, węda, nowe (nę wę nie wiem ), wiedzieć, widzieć, nowe , ku nowemu, nów, ku nowiu, z nowego, znów, wici (wiedzieć czynić – wiedzę czynić roznosić). I odpowiednio obce uważam że wyszły od nas : know, can, videre, vici.

Nadal uważam najsilniejszym dowodem pierwotności polskich słów jest to, że one mają o wiele bogatsze rodziny. W polskim języku mamy ogromną ilość synonimów i praktycznie nieograniczone możliwości tworzenia nowych, czego zupełnie albo w dużej mierze, nie można powiedzieć o innych językach zachodnich. To jest właściwie specyfika szczególnie słowiańskich języków.

4.2. Przejdę teraz do podzielenia się moimi refleksjami i spostrzeżeniami na temat zapożyczeń, korzystając z prostej metody. Otóż biorę stary podręcznik do polskiego z lat osiemdziesiątych, dla klasy ósmej wydany przez … i znajduję tam rozdział o Zapożyczeniach. Przeanalizuję tu kilka takich domniemanych zapożyczeń, czyli słów, których w polskim języku nie było i przyswoiliśmy je z innego języka, bo były potrzebne. Od razu zaznaczę jednak, że batalia nie toczy się o to, czy myśmy dane słowo naprawdę zapożyczyli. Jeśli pojawia się słowo „bufet” z francuskiego, to niewątpliwie jest to słowo powstałe od „buffet” i nie istnieje ono w Polsce W TEJ POSTACI. Zapożyczamy je i zaczyna ono określać nową jakąś rzecz, sytuację, fenomen. Wszystko dobrze. Tak może być, że bufetów w Polsce nie było w danym okresie wyglądających dokladnie jak te francuskie. Czy jednak nie mieliśmy żadnych miejsc, gdzie się jada? Czy nie mamy słowa PIĆ ? Albo JEŚĆ? O co więc toczy się batalia?

O ŹRÓDŁOSŁÓW. O to kto pierwszy ten źródłosłów stworzył. Kto pierwszy wymyślił słowo mówiące, w tym tu przypadku akurat , o miejscu do jedzenia albo … po prostu słowo mówiące o piciu czy jedzeniu.

PRZYKŁADY :

bufet // boire buvait ←— pić , woda

Przesledźmy tę sytuację :

BUFET z fr buffet (to taki stolik na którym przynoszono, przywożono napoje i posiłki do salonu)

Moją metoda rozdzielania na pierwotne głoski fonemy rdzenie analizuję :

bę fę tę

b = p przechodziły jedne w druga na mocy zmian fonetycznych.

Bić / pić

fe?

Cóż, bufet po francusku nie jest słowem źródłowym. Powstał ze słowa „buvait”, być może, choć Francuzi nigdzie tego nie wykazują. Ale moim zdaniem powstał z rdzenia „bv”

Zgodnie z prawami fonetyki (Grimma, Vernera ) głoski przechodziły przemiany wędrując na zachód.

b = p

f = v = w

W Polsce mam pić, piwo , wić wiedzieć , woda

Słowa zachodnie związane z piciem zapewne powstały z naszych pić, woda.

Oczywiście można poszukać etymologii u Francuzów ale często wyjdą z tego niejasności. Okazuje się że bufet to stolik, ale jest i inne tłumaczenie, że jest to … „brzuch” ventre.. bo stolik bufet mógł być brzuchaty.. Hmm.. średnie tłumaczenie. JA myślę, że buffet od „boire” „buvait” pić , pił , jest też słowo bouffe czyli żarcie.

Żródło podaje etymologię francuską tak :

ÉTYMOL. ET HIST. − 1. Ca 1150 bufet « escabeau » [cf. m. angl. buffet « tabouret » dans NED] (Thèbes, éd. G. Raynaud de Lage, 930 : Un faudestueill ont iluec mis, Polinicés i ont assis; De l’autre part sist Thideüs Desus un bufet d’ybenus) − 1517, Invent. dans Gdf. Compl.; 2. a) 1268 « table, dressoir, comptoir » (E. Boileau, Métiers, 1ep., I, 55, Lespinasse et Bonnardot dans Gdf. : Li talemelier […] pueent porter […] leur estal ou buffez ou tables), Fur. 1690 note : ,,Buffet, maintenant se dit seulement d’une table longue, où on met la vaisselle d’argent, les verres & les bouteilles pour le service de la table„; b) 1803 pop. « ventre, estomac » (d’apr. Esn.); 1907 pop. avoir le buffet garni, le buffet vide (France). Orig. obsc. (EWFS2; Dauzat 1973). L’hyp. d’une dérivation de la racine onomatopéique buff- exprimant le bruit d’un souffle, d’un déplacement d’air (cf. l’a. fr. buffet « soufflet de foyer », xiiies., Tonlieu de Cambrai dans Gdf.; FEW suppose à côté de *bǔff- [d’où le type bouffer] la var. *būff-) est la plus plausible, mais les textes ne fournissent pas de description assez claire de ce meuble pour affirmer (L. Spitzer, v. bbg.)

sport – wszelkie aktywności ruchowe, zawodowe i niezawodowe.

sport” To kolejne słowo, które funkcjonuje jako zapożyczenie z angielskiego. Widnieje w podręcznikach do gramatyki dla dzieci w rozdizale „zapożyczenia”.

Podobne do niego angielskie to „sprint” rodzaj biegu,

Widać zbieżność tematyki, i niejako – rodzinę wyrazów. Tylko że po angielsku ta rodzina jest ograniczona – sport, sporty, sprint, spring, sportsman, być może i super, saper. Nie jestem nawet pewna czy dziś wiele osób wie, że spring to ta sama rodzina wyrazów. Nie każdy kojarzy nazwę wiosny (spring ) z skakaniem, wyskakiwaniem (spod ziemi) 🙂

Wyodrębnic tu można rdzeń „spr”, t – zapewne było końcówką np. przymiotnikową. Zobaczmy:

W języku polskim jest taki rdzeń.

Spr

sę pę rę

sić – bieć, iść szlakiem ciąć,

pę , pić? – pić, ale i dalsze pochodne, padać, spadać, upadać,

rę – rić – robić coś, ręką robić, uderzać,

i weźmy jeszcze opcjonalnie :

t – tę, tić, taić, ukrywać.. ale mamy i pochodne, gdy dodamy żyć powstaje tężyć , tężyzna, tężeć

JAKI MAMY TU OBRAZ?

Coś szybkiego, porusza się ciągle,

pije – pobiera pokarm

rośnie,

wykonuje ruchy rękami

tężeje, staje się twarde, pnie ku górze, rośnie

PRZEISTACZA SIĘ Z MAŁEGO W DUŻE, POPRAWIA FORMĘ, NABIERA TĘŻYZNY??

Jakie polskie słowa mamy tu ? Spryt? Sprawny? Sprawność?

S – PR-A – W – NY

Z PRAWA WYNIKAJĄCY – Z PRAW NATURY WYNIKAJĄCY.

Żyjesz, Jesz – nabierasz sprawności.

Mamy w Polsce też słowo SPRYT – rdzeń „spr” znów, do tego „t” o którym mówiłam wcześniej.

To może być kontekst – sprawny osobnik + utajniony osobnik, chowający się = sprytny to taki, co umie min podejść przeciwnika tak by tamten tego nie zauważył. SPRAWNIE COŚ UZYSKAĆ DZIĘKI CICHOŚCI I UTAJNIENIU, albo bardziej dzięki znajomości TAI, SEKRETÓW KNOW HOW, WIEDZY WEDY.

W tym kontekście mamy więc polską rodzinę : spryt, sprawność, prawy, sprawić się, wyprawić, sprawdzić, prawy, wprawny, wyprawa.

I to były słowa pierwotne w stosunku do słowa SPORT

order ?

Tego nie było w książce do polskieo dla dzieci, sądzę jednak że to również jest słowo, które przyszło do nas późno, jednak to nie jest obce słowo. Powróciło w innej formie, ale taki źródłosłow i rodzina wyrazów już dawno jest u nas obecna/. Był ciekawy artykuł Pana Białczyńskiego na temat słowa ordnund, orda – verbum. Powiedziane w nim było o tym, że słowa te niewiele mają wspólnego z naszym „słowem” . Prawda. A z czym mają dużo wspólnego?

Z : porządkiem, wojskiem, rządem, rzędem.

W języku angielskim na przykład , mamy rodzinę wyrazów pokrewną słowu „order” ( wojkowemu terminowi, który mi się najbardziej kojarzy z definicją – nagroda za zasługi w dziedzinie szerzenia porządku – ordnung porządek – dar – dać ) :

order, word, read (czytać litery w porządku jedna po drugiej), ready, soldier.

Wszędzie rdzeń – rdr / ldr

r=l

Jakie mam skojarzenie z tymi słowami? Wszystkie mówią o jakimś uporządkowaniu, zasadach.

Polskie słowo „porządek”. Rdzeń „prdk”

po – rd – k

Po = wedle, podług

rd? = rząd , rządzić. Kto rządził w prasłowiańszczyźnie i stanowił prawo jedyne istniejące naturalne? ROD, Rodzina, Ród.

Tak więc słowo order pochodzi od słowa ród i dalej rząd, porządek.

Work –

było wcześniej wykazywane, przez p Dutkowskiego bodaj –

pochodzi o orka, orać

w – rk = o rk

Oranie, praca na roli to była JEDYNA RZECZYWISTA PRACA KIEDYŚ.

Video

Oczywiście od słowa widzieć

A słowo „widzieć” nie pochodzi od videre i pochodnych jak voire itd.

tylko zachodnie słowa pochodzą od naszych. Wiadomo, że WEDA to wiedza. Wiedzieć , widzieć to ten sam rdzeń vd .

Ileż lat mają WEDY? Chyba więcej niż łacina i języki zachodnie. A przecież przyszły od ludzi z gór, z północy, Ariów , czyli ludu R1a, czyli Słowian. Czyli z naszych terenów. Voir, videre, video od wid, weda, wieda, widzieć, wiedzieć. Kropka.

kurort

ewidentny

boks

okultyzm

brąz

kościół

weekend

człowiek

kalendarz

write